Zaterdag 12 januari maakt Frankrijk zich op voor de 9e akte in het protest van de gele hesjes. De beweging liet half november van zich horen met blokkades en acties tegen de verhoging van de taks op diesel. Het protest slaat aan en verspreidt zich als een lopend vuurtje. Het gaat al snel om veel meer dan de prijs van brandstof. De toenemende ongelijkheid, de levensduurte, oneerlijke belastingen en een wereldvreemde politieke elite doen de onvrede omslaan in een breed volksprotest dat ondertussen de allures van een echte revolte krijgt.
Terwijl de gele hesjes in Kortrijk een vierde zebrapadmarathon aanvatten, stappen wij de trein op richting Rijsel. Voor de prijs moet je het zeker niet laten. Voor amper acht euro spoor je heen en terug naar Lille Flandres. De wekelijkse afspraak van de gele hesjes in Rijsel is uitgegroeid tot dé regionale afspraak waar alle krachten in het noorden van Frankrijk zich bundelen.
Liberté, égalité, répression?
De eerste betoging van het nieuwe jaar, op 8 januari, was volgens de organisatoren een van de mooiste mobilisaties sinds het begin van de beweging. Delegaties van Lille, Tourcoing, Valenciennes, Dunkerque, Lens, Condé, Arras, Calais, Hazebrouck,… tekenden present voor een geanimeerde betoging. Helaas werd die ontsierd door zware repressie van de kant van de politie. Ter hoogte van de Place Charles De Gaulle hebben de betogers zwaar afgezien toen een salvo traangasgranaten gelanceerd werd. 42 mensen werden opgepakt. Nochtans volgde de stoet toen gewoon het aangekondigde parcours. De provocaties en het geweld van de politie en dan vooral de CRS1 zorgen overal in Frankrijk voor verhitte discussies: wat blijft er over van “liberté, égalité, fraternité”2 wanneer de repressie zich zo hard laat voelen?
Motivés!
Op weg van het station naar het rendez-vous punt zien we dat de politie zich goed heeft voorbereid. In verschillende straten en stegen staan combi’s opgesteld om te verhinderen dat de betogers zich zouden verspreiden. Aan de Place de la République zien we uiteindelijk een grote groep fluo. We besluiten om de kat uit de boom te kijken en doen ons fluovestje nog niet aan, maar werkelijk élke toegangsweg naar het plein wordt door agenten bewaakt. Wil je het plein op? Dan word je gefouilleerd. Er zijn op dat moment zo’n honderd gele hesjes aanwezig die zich aan het opwarmen zijn. Door de megafoon weerklinkt “On lâche rien” en “Motivés” van HK et les Saltimbanks. De sfeer zit alvast goed. Terwijl het plein steeds meer fluogeel kleurt wordt ‘Bébé Macron’ gevraagd zich onmiddellijk te melden. Het gaat om de lokale politiecommissaris die zich duidelijk niet populair gemaakt heeft met de aanpak van de vorige manifestatie.
Waar gaat het over?
Een fantastisch kenmerk van het protest, is dat elk hesje ondertussen leest als een pamflet. “Geloven, durven, winnen!”, lezen we op het ene, terwijl een ander hesje aangeeft hoeveel ‘actes’ zij al meemaakte. “Non à la répression” zegt de een, “stop onrechtvaardige belastingen, geef ons de miljonairstaks terug!” lezen we op een ander. De eisen zijn al even divers als de motivatie van de mensen om mee te stappen, maar er zijn er enkele die bijzonder hardnekkig en algemeen zijn.
Toenadering met de vakbonden
De nadruk op de levensduurte en ongelijkheid heeft er in Rijsel alvast voor gezorgd dat ook veel vakbondsleden van de CGT3 present waren. Niet toevallig: een dag voordien heeft een equipe van een dertigtal gele hesjes zich aangesloten bij stakende werknemers van Castorama. Sedert 9 januari bezetten zij hun winkel om een netto loonsverhoging van 100 euro per maand en een bijkomende premie voor de laagste lonen af te dwingen. In een interview verklaart een délégué bij Castorama: “Dit is een belangrijk signaal, want ongeacht de kleur van ons hesje, of het nu rood of geel is, we hebben met dezelfde problemen te maken en het is enkel samen dat we de zaken kunnen doen bewegen!”. Bijzonder plaatsje ook in de stoet voor het onderwijzend personeel dat samen met de studenten opgeroepen heeft om mee te stappen met de gilets jaunes. De toekomst van de beweging ligt ongetwijfeld hier, wat ze in het Frans ‘convergence des luttes’ noemen, een samenloop van strijdbewegingen die elkaar versterken.
Geen teken van stoppen
Na enkele bemoedigende woorden van de organisatoren zet de stoet zich in beweging. We worden even opgehouden aan de rand van het plein, maar dan mogen we toch vertrekken. De massa dikt steeds meer aan terwijl we verder opstappen. Veel mensen verzamelden niet op de Place de la République om de fouilles te vermijden. Er klinkt gezang, slogans en nu en dan een fluitconcert of boe-geroep, maar de sfeer is uitgelaten en gemoedelijk. Er zijn zeker 3000 betogers op de been.4 Overal rondom ons bevestigen mensen dat dit de grootste opkomst is tot nu toe. En ze weten dat ze niet alleen zijn.
In heel Frankrijk zijn er mobilisaties. Bourges, Bordeaux, Toulouse, Nantes, Parijs, Strasbourg, Marseille, in alle belangrijke steden waren er die zaterdag manifestaties5. De beweging lijkt dus niet af te zwakken. “Hoe lang we nog doorgaan? Tot Macron opstapt of minstens tot er sprake is van een referendum op initiatief van het volk”, zo laat een betoger weten.
De betoging nadert ondertussen het eindpunt. Even is er verwarring wanneer een aanzienlijk deel van de stoet linksaf wil slaan om op te trekken naar het gemeentehuis. De interne ordediensten zijn formeel: “Wie beslist op te trekken naar het stadhuis wijkt af van het officiële parcours en riskeert blessures, arrestatie en traangas!”. Dat blijkt niet gelogen. Wanneer we later weer aan Lille Flandres zijn is de lucht vol traangas, de weg afgezet door tientallen agenten in volledige uitrusting en zien we politie te paard voorbij draven. Behoorlijk surreëel te midden van honderden soldenjagers.
Contre nous de la tyrannie
Een groot deel besluit om toch af te slaan, het grootste gedeelte stapt verder tot het eindpunt. Verrassing: een 60-tal Sudanezen betoogt er tegen hun president die verantwoordelijk zou zijn voor genocide6. Sommigen zwaaien met gele hesjes en er klinkt “tous ensemble!”, maar ook afkeurend gemor. Het protest van de gele hesjes is een protest van ‘het volk’ – een manier waarop de gele hesjes ook zichzelf representeren. Hoewel de meerderheid van de gele hesjes zichzelf als links positioneert, omvat de beweging allerlei stromingen en meningen.
Veel tijd hebben we niet om in te gaan op de gesprekken rondom ons, want daar stappen ons zeven vrouwen tegemoet, zeven geblesseerde Mariannes in rode capuchon. Stil protest tegen het overdreven politiegeweld en hulde aan de gewonden die reeds zijn gevallen. Ze krijgen een massaal applaus en uit alle kelen klinkt luid de Marseillaise. Intens moment wanneer de Mariannes ons verder leiden en oog in oog staan met de CRS. Gelukkig houden die het hoofd koel en zijn er verder geen incidenten meer.
Zo keren we dan terug naar huis. In het volle besef dat er op een goede 30 minuten van Kortrijk duizenden mensen aan het vechten zijn voor hun rechten. De gilets jaunes, hebben mensen over heel Frankrijk, België en Europa geïnspireerd om hun lot in eigen handen te nemen en te strijden voor een beter leven. Zij hebben gelijk dat zij zich verzetten. Daar is het de liberale politiek van Macron, hier die van Michel, en Bourgeois, maar de strijd is dezelfde.
Noten:
1 De Compagnies républicaines de sécurité (CRS) vormen een gespecialiseerde eenheid binnen de Police Nationale in Frankrijk. Hun voornaamste taak is het handhaven van de openbare orde en de algemene veiligheid
2 Vrijheid, gelijkheid en broederschap, de leuze van de Franse Republiek
3 Confédération générale du travail, de op één na grootste en meest strijdvaardige vakcentrale (federatie van vakbonden) van Frankrijk
4 http://www.lavoixdunord.fr/520004/article/2019-01-12/l-acte-9-des-gilets-jaunes-en-cours-ce-samedi-dans-le-centre-ville
5 https://www.bfmtv.com/societe/gilets-jaunes-mobilisation-en-hausse-avec-32-000-manifestants-en-france-a-14h-1610180.html
6 https://pvda.be/artikels/soedan-de-dictatuur-wankelt-onder-massaal-volksprotest